اولویت بندی عوامل موثر بر بکارگیری تجارت الکترونیک در شرکت های کوچک و متوسط برای توسعه صادرات

مدیران سازمانها بیش از هر زمان دیگری نیازمند به ابزارهای اط?عاتی و ارتباطی در عرصه? رقابت های تجاری هستند، زیرا کاهش برتری رقابتی یکی از مهمترین عواقب ناهماهنگی با فناوری اط?عات است. چالش? جهانی ایجاد شده در عرصه مدیریت که با ظهور پدیده فناوری اط?عات و ارتباطات رنگ و جلوه ای دیگر گرفته است مهمترین? و شاید اثر گذارترین دست یافته بشر در طول چند قرن اخیر است تا جایی که مهمترین کا?ی تجاری قرن حاضر را? « اط?عات » معرفی کرده اند.? تاثیر مستقیم و غیر مستقیم فناوری اط?عات و ارتباطات در کلیه ساختار ها و سطوح زندگی عادی مردم و نفوذ و توسعه? ابزارهای این پدیده عصر جدید در پیچیده ترین فعالیتها، موثرترین عامل در راه توسعه تکنولوژیک و به تَبع آن اط?عاتی بشر? بوده است. ظرفیتهای بالقوه فناوری اط?عات و ارتباطات مدیران پیشرو را مجاب می کند تا با نگرشی عمیق برابزارهای این? پدیده جهان شمول قابلیتهای بالقوه سازمان خود را به منصه ظهور برسانند. مدیران پیشروی که هدایت کسب و کارهای کوچک و متوسط را بر عهده دارند همیشه به دنبال فناوری هایی هستند که جریان کار را تسریع و تسهیل می کند. در واقع مدیران برای ایجاد? ارتباطات موثر مابین سطوح طولی و عرضی سازمان همچنین ساده کردن جریان امور برای جمع آوری و راهبرد مناسب? اط?عات مرتبط با حوزه فعالیت سازمان خود، ناگزیر به استفاده از ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات و تجارت الکترونیک می باشند(سعیدی،????).???????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????? با توجه به اهمیت روز افزون تجارت الکترونیک و کاربرد آن در تسهیل کسب و کارها و از سوی دیگر کسب سهم اعظم? فعالیتهای اقتصادی و اشتغال زایی توسط بنگاههای کوچک و متوسط، ضرورت وجود چهارچوبی مناسب جهت پذیرش تجارت? الکترونیک توسط مدیران سازمانهای مذکور و کاربران این فناوری بیش از پیش احساس می شود.? یافتههای پژوهش های مختلف نشان می دهد که هر چند? زمان نسبتا زیادی از معرفی تجارت الکترونیک می گذرد و مطالعات گستردهای در زمینه پذیرش، آمادگی و ترویج آن در حوزه? کسب و کارهای مختلف به انجام رسیده ولی سازمانهای کوچک و متوسط ایرانی هنوز تا پیاده سازی چنین سیستمهایی در? ابعاد کامل راه درازی در پیش دارد. شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر پذیرش و بکارگیری تجارت الکترونیک یکی از مراحل مهم در توسعه و ترویج تجارت الکترونیک در صنایع کوچک و متوسط ایران می باشد که در این تحقیق به آن پرداخته می شود. ?????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????? ?در این فصل با ارائه کلیاتی درباره موضوع پژوهش ، ابتدا به تشریح و بیان موضوع پژوهش پرداخته می شود و سپس اهمیت و ضرورت ، اهداف ، سئوالات و فرضیه های پژوهش بیان می گردد . در ادامه به تشریح قلمرو پژوهش و تعاریف عملیاتی برخی از مفاهیم و اصطلاحات تخصصی پرداخته شده است.?????????????????????????? و سپس به جامعه آماری و نحوه نمونه گیری و تعیین حجم نمونه پرداخته شده و در نهایت منابع و ابزار گردآوری داده ها تشریح می شود. 2-1- بیان مساله بسیاری از متخصصین بر این عقیده اند که انق?بی مشابه انق?ب صنعتی به وقوع پیوسته که جهان را وارد عرصه اط?عات ساخته و بسیاری از جنبههای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حیات بشر را دستخوش تحولی عظیم نموده است. پدیده هایی کم و بیش آشنا همچون تجارت الکترونیکی،دولت الکترونیکی، آموزش مجازی، بانکداری الکترونیکی جزء این تحو?ت هستند. تجارت الکترونیک شامل خرید و فروش محصولات یا خدمات از طریق سیستم های الکترونیکی مانند اینترنت و سایر شبکه های کامپیوتری است. با وجود گسترش اینترنت در چندین دهه، تجارت الکترونیک تنها با توسعه وب جهانی و فناوریهای وابسته به آن پا به عرصه گذاشت(napier،2001). فناوری اط?عات شیوه انجام کارها را تغییر داده و با به میدان آوردن تجارت الکترونیکی باعث بروز یک تحول اساسی در مبادله اط?عات بازرگانی و محصو?ت و خدمات مورد نیاز گردیده است. تجارت الکترونیکی یکی از مهمترین مباحث امروزی است که مورد توجه محققان و پژوهشگران قرار گرفته است. تجارت الکترونیک فرصتهای منحصر به فردی را برای کشورهای در حال توسعه به وجود می آورد تا بتوانند در اقتصاد جهانی به رقابت بپردازند. رشد روزافزون فن آوری اط?عات در جهان، موانع و مشک?ت زمانی و مکانی مربوط به امور تجاری را کاهش داده است و دسترسی عمومی مردم به اینترنت باعث شده امکان تجارت و کسب و کار از طریق اینترنت و یا به عبارتی تجارت الکترونیکی از جایگاه ویژه ای در کشورهای توسعه یافته برخوردار شود. در سالهای اخیر کشورهای توسعه یافته با کنارگذاشتن تدریجی تجارت سنتی مبتنی بر کاغذ و مبادله فیزیکی اسناد، به شیوه تجارت الکترونیکی روی آورده اند. روش تجارت الکترونیکی معروف به تجارت بدون کاغذ، صرفه جویی در زمان، هزینهها و نیروی انسانی را به دنبال داشته و شاخصهای بهره وری را افزایش داده است اما این شیوه هنوز در کشورهای در حال توسعه همچون ایران جایگاه خود را به دست نیاورده است. با توجه به این مسئله که سازمانهای کوچک و متوسط نقش به سزایی را در اقتصاد کشورها بازی میکنند در سالهای اخیر محققان به پذیرش تجارت الکترونیک توسط این صنایع پرداختهاند. ادغام تجارت الکترونیک در فعالیتهای کسب و کار سازمانهای کوچک و متوسط موجب تغییر در روش انجام کسب و کار و پذیرش فناوریهای نوین میشود و بدین وسیله سازمانهای کوچک و متوسط میتوانند رشد کرده و این امر میتواند کمکی باشد تا شکاف موجود بین کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته کاهش یابد. از طرفی پذیرش تجارت الکترونیک ممکن است شرکتهای کوچک و متوسط را برای رقابت در بازارهای جهانی و صادرات محصولات خود به کشورهای مختلف ، در یک جایگاه رقابتی بهتری قرار دهد(nasco،2008). نظام کسب و کار طی دهه های اخیر به سرعت به سمت سرمایه گذاری بر روی فناوریهای نوین، ارائه محصو?ت و خدمات به مشتریان، به عنوان راهی برای جذب مشتریان جدید و تحقق انتظارات مشتریان روی آورده است و استفاده از این فناوریها را به عنوان یک ضرورت راهبردی در دستور کار خود قرار داده است. بنابراین سازمانها به د?یل متعددی از جمله صرفه جویی در هزینهها و بهبود کیفیت محصو?ت و خدمات، در زمینه فناوریهای اط?عاتی جدید سرمایهگذاری میکنند. پذیرش یک فناوری اط?عاتی جدید توسط کارکنان و ارکان یک سازمان و استفاده از آن بر پیاده سازی موفقیت آمیز فناوری اثر معنی داری دارد. بنابراین پذیرش فناوری، پیش نیاز ضروری برای استفاده از فناوری در جهت افزایش مزیت رقابتی و حصول به اهداف صادرات محصولات و خدمات میباشد. طبق گزارش وزارت صنایع و معادن در ایران 89درصد شرکتهای صنعتی، 93درصد نیروی کار و تقریبا 30درصد ارزش افزوده مربوط به شرکت های کوچک و متوسط هستند. این بنگاهها در حال حاضر با مشک?ت زیادی مواجه بوده و قادر به تولید محصو?ت قابل رقابت در بازارهای جهانی نیستند به نظر میرسد یکی از راهکارهای ارتقا موقعیت و جایگاه این بنگاهها برای رقابت در بازارهای جهانی و افزایش صادرات آنها تجارت الکترونیکی میتواند باشد(فتحی،1385). در دهه گذشته تجارت الکترونیک در سطح جهان و به شکل دقیقتری تجارت جهانی توسعه یافته است. ایران نیز در این سالها از این تحول عقب نمانده و در سازمان تجارت جهانی عضو ناظر شده و با این وجود ورود تجارت الکترونیک به ایران و سازمانهای ایرانی امری اجتناب ناپذیر می باشد. از ویژگیهای شرکت های کوچک و متوسط می توان به مواردی چون تیم کوچک مدیریت، نفوذ مالکان، تعداد کم کارمندان کارآمد در بخش فناوری اط?عات، کنترل محدود بر روی محیط کسب و کار، سهم بازار محدود، میزان پایین فروش و معام?ت ، بی میلی به انجام پروژههایی با ریسک با? و احتراز از نرم افزارها و برنامههای کاربردی پیچیده اشاره نمود(seyal،2003). به دلیل وجود این ویژگیها ، شرکتهای کوچک و متوسط روند آهستهتری در پذیرش نوآوری و درک مزایای فن آوری نسبت به سازمانهای بزرگ به طور مشخص این تحقیق به دنبال پاسخ به این مسئله است که وضعیت به کارگیری تجارت الکترونیک در صنایع غذایی کوچک و متوسط ایران به چه صورت می باشد و از دیدگاه مدیران این شرکت ها ، مهمترین عوامل موثر در بکارگیری تجارت الکترونیک به منظور توسعه و گسترش صادرات چه می باشد؟ 3-1- اهمیت و ضرورت تحقیق تجارت الکترونیکی از پیامدهای مهم انقلاب فناوری ارتباطات و اطلاعات است که با برخورداری از ویژگی ها و قابلیت های مختلف توانسته زمینه را برای بروز نوآوری و کارآفرینی فراهم و از این طریق بتواند در افزایش کارآیی و اشتغال موثر عمل کند. به طور کلی افزایش سرعت محاسبه و پردازش سریع اطلاعات و انتقال فوری آن در تجارت الکترونیکی ، زمان انجام کار را کاهش و در نتیجه بهره وری را افزایش می دهد. تجارت الکترونیکی از مزایایی چون امکان جستجو و دستیابی سریع به اطلاعات، افزایش دقت در کار، حذف واسطه ها، گسترش مقیاس تولید، رفع محدودیت های زمانی، مکانی و انجام الکترونیکی بسیاری از فرآیندهای مبادله کالا، خدمات و اطلاعات برخوردار است. بنابراین تجارت الکترونیکی تمام جنبه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی را تحت تاثیر قرار می دهد و روز به روز دامنه نفوذ و گسترش آن افزایش می یابد. توسعه بازار، کاهش هزینه، بهبود زنجیره عرضه، سرعت دسترسی به بازار، کاهش هزینه های ارتباطی، بهبود ارتباط با مشتری از مزایایی است که تجارت الکترونیکی برای سازمان ها و بنگاه های اقتصادی فراهم نموده است . اگرچه مدلهای بسیار زیادی برای پذیرش فناوری اط?عات معرفی شده ولی در بین آنها پژوهشهای اندکی بر روی مسئله پذیرش و به کارگیری تجارت الکترونیک در شرکتهای کوچک و متوسط متمرکز هستند(nasco،2008).????????????????????????????? بیشتر تئوریها و پژوهشهای انجام شده در زمینه پذیرش تجارت الکترونیک در کشورهای توسعه یافتهای چون ایا?ت متحده آمریکا، انگلستان و دیگر کشورهای اروپایی مورد بررسی قرار گرفته اند و این نیاز احساس میشود که این پژوهشها باید در کشورهای در حال توسعه نیز انجام پذیرد(sukker،2005). اولین بار مدل پذیرش فناوری توسط دیویس در سال 1989 ارائه شد و پس از آن تحقیقات بی شماری بر پایه این مدل به منظور پذیرش تجارت الکترونیک انجام گرفت. همچنین چهارچوب تکنولوژی-سازمان-محیط تورناتزکی توسط پژوهشگران برای پیش بینی عوامل پذیرش فناوری در سازمانهای کوچک و متوسط کشورهای درحال توسعه مورد استفاده قرار گرفت(ghorishi،2009). از آنجایی که شرکتهای کوچک و متوسط سرمایهی اندکی برای سرمایه گذاری در فناوریهای نوین دارند و دولت نیز در زمینه سرمایه گذاری کمک چندانی به آنها نمیکند پذیرش فناوری جدید در آنها دارای اهمیت زیادی است(lee،2009). از طرفی دانستن عوامل موثر بر پذیرش تجارت الکترونیک می تواند راهگشای مدیران و سیاستگذاران در امر پیاده سازی آن در سازمانها و سود جستن از مزایای آن باشد. ?????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????? 4-1- اهداف تحقیق اهداف اصلی این تحقیق بشرح زیر می باشد : • شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر بکارگیری تجارت الکترونیک در شرکت های کوچک و متوسط • بررسی میزان استفاده و به کارگیری ابزارهای تجارت الکترونیک • بررسی مدلهای پذیرش و به کارگیری تجارت الکترونیک در شرکت های کوچک و متوسط • بررسی راهکارهای موثر جهت پذیرش و به کارگیری تجارت الکترونیک در شرکت های کوچک و متوسط 5-1- سوالات تحقیق عوامل موثر بر پذیرش و به کارگیری تجارت الکترونیک در شرکت های کوچک و متوسط چیست ؟ سوالات فرعی : 1. اولویت و اهمیت عوامل موثر در پذیرش و به کارگیری تجارت الکترونیک در شرکت های کوچک و متوسط به چه صورت می باشد ؟ 2. میزان استفاده و به کارگیری ابزارهای تجارت الکترونیک در شرکت های کوچک و متوسط چگونه است ؟ 3. مدلهای پذیرش و به کارگیری تجارت الکترونیک در شرکت های کوچک و متوسط کدام اند ؟ 4. راهکارهای موثر جهت پذیرش و به کارگیری تجارت الکترونیک در شرکت های کوچک و متوسط چیست؟ 6-1- فرضیات تحقیق در راستای پاسخ به سوالات تحقیق فرضیات زیر مطرح می شود : 1. یکی از عوامل موثر در پذیرش و به کارگیری تجارت الکترونیک در شرکت های کوچک و متوسط ادراک مدیران از منافع درک شده می باشد. 2. یکی از عوامل موثر در پذیرش و به کارگیری تجارت الکترونیک در شرکت های کوچک و متوسط آمادگی سازمانی می باشد. 3. یکی از عوامل موثر در پذیرش و به کارگیری تجارت الکترونیک در شرکت های کوچک و متوسط عوامل محیطی می باشد. 7-1- تعریف عملیاتی متغیرها واژه های کلیدی و عملیاتی در این پژوهش عبارتند از : • کسب و کار الکترونیک تلفیق سیستم ها و فرایندها و زنجیره های تامین و کل بازار با استفاده از اصول و فناوری های مرتبط با استفاده از ابزار اینترنت است کسب و کار الکترونیک علاوه بر ارتباطات بیرونی به استراتژی درون سازمان نیز اشاره دارد (سیدجوادین،1385). • تجارت الکترونیک عبارتست از استفاده از کامپیوترهای یک یا چند شبکه برای ایجاد وانتقال اطلاعات تجاری که بیشتر با خرید و فروش اطلاعات، کالاها و خدمات از طریق اینترنت مرتبط می باشد(بازرگانی،1382). • مبادله الکترونیکی داده ها عبارت از تولید، پردازش، کاربرد و تبادل اطلاعات و اسناد تجاری به شیوه های الکترونیکی و خودکار بین سیستم های رایانه ای و بر اساس زبان مشترک و استانداردهای ادیفاکت سازمان ملل و با کمترین دخالت عامل انسانی است(سعیدی،????). • عوامل برون سازمانی به دسته ای از عوامل گفته می شود که نمی توان آنها را کنترل کند و از محیط بیرونی پذیرش و به کارگیری تجارت الکترونیک در شرکت های کوچک و متوسط را تحت تاثیر قرار میدهند. • عوامل درون سازمانی به دسته ای از عوامل رفتاری و ساختاری درون سازمانی اطلاق می شود که بر تمایل مدیران و کارکنان شرکت های کوچک و متوسط برای استفاده از ابزارهای تجارت الکترونیک جهت توسعه صادرات محصولات تأثیر می گذارند.